Trong cuộc phỏng vấn với CEO của Microsoft luôn đề cập đến vấn đề cơ cấu kinh doanh và doanh thu của họ. Hai trong số 6 mảng chính của hãng là bộ phận Thiết bị & Tiêu dùng (D&C) và bộ phận Doanh nghiệp đạt 68% tổng doanh thu của Microsoft thu được trong quý 2/2014 và 93% lợi nhuận. Những bộ phận này như tên gọi, bán bản quyền phần mềm: Windows cho các đối tác OEM của bộ phận D&C, Office; và vài sản phẩm khác, trong đó có Windows Server cho doanh nghiệp của bộ phận Doanh nghiệp.
Những con số này không có nhiều khác biệt so với năm ngoái, cho dù Nadella đã quản lý được 6 tháng. Trong quý 2/2013, bộ phận D&C và Doanh nghiệp chiếm đến 75% tổng doanh thu và 95% lợi nhuận. Cách nay nửa năm, con số này là 66% và 93%.
Còn xét về lợi nhuận, quý vừa rồi bộ phận D&C đạt 92% và bộ phận Doanh nghiệp đạt 94%. Nói cách khác, cứ mỗi 100 USD mà hai bộ phận này thu vào thì Microsoft giữ lại 93,10 USD, và nhiều người cho rằng hai bộ phận này là “máy in tiền”.
Các bộ phận khác gồm: Phần cứng Điện toán và Game (G&G), Phần cứng, Điện thoại, Sản phẩm D&C khác, và Sản phẩm Doanh nghiệp khác, chỉ có lợi nhuận lần lượt là 1%, 3%, 24% và 31%, chiếm một phần rất nhỏ trong tổng lợi nhuận của quý. Ví dụ mảng Phần cứng C&G chỉ chiếm 0,1% trong tổng lợi nhuận, trong khi Phone là dòng sản phẩm mới của Microsoft, đại diện cho mảng kinh dinh Nokia mà Microsoft mua hồi tháng 4, chỉ đóng góp 0,3% lợi nhuận.
Cách nay 6 tháng, tờ Computerworld cũng đã phân tách sâu về tài chính của Microsoft để tìm hiểu xem liệu chiến lược kinh doanh mới của họ có bắt nhịp được mục tiêu doanh thu đề ra hay không, nhưng bốn mảng kinh doanh này chẳng những không đạt được mục tiêu mà còn có vẻ như không tồn tại trong biểu đồ tổng lợi nhuận. Đương nhiên chúng không phải là lỗi của Microsoft nhưng vững chắc chúng không phải là bộ phận kiếm tiền chủ chốt của Microsoft.
Và ông Nadella trong những cuộc phỏng vấn, đề cập rất nhiều đến từ “mấu chốt”. &Ldquo;Chúng tôi đặt trọng tâm then chốt để biến Microsoft trở nên công ty mang lại hiệu quả công việc và nền móng cho thế giới di động và điện toán đám mây”, Nadella giải đáp phỏng vấn ngày 22/7 vừa qua cho tờ Wall Street. &Ldquo;Chúng tôi sẽ vạch ra đích rõ ràng cho các mảng kinh doanh mấu chốt, và chúng sẽ tạo sự khác biệt lâu dài và các doanh nghiệp sẽ hỗ trợ cho chúng.&Rdquo; Theo tờ báo này, ít nhất Nadella đã nói đến từ “cốt lõi” khoảng 10 lần.
Dĩ nhiên, Microsoft biết rõ điều khác biệt giữa quá vãng (bán phần mềm) và ngày nay (bán phần cứng), là điều mà cựu CEO Steve Ballmer quyết định hướng đến.
Trong khi doanh thu từ mảng Phần cứng C&G chủ yếu đến từ bán máy chơi game Xbox, máy tính bảng Surface và Phone, thêm được 3,4 tỉ USD cho doanh thu, nhưng nhìn kỹ hơn vào con số này cho thấy tổn phí đầu tư vẫn còn cao và lợi nhuận Microsoft thu được thấp và tiếp giảm.
Sau khi tăng vào quý 1/2014 thì lợi nhuận của Phần cứng C&G giảm trong quý 2 xuống còn 1%. Trong 8 quý liên tiếp vừa qua, có đến 4 quý lợi nhuận của mảng này bị giảm. Một phần bị giảm lợi nhuận là do Microsoft chi nhiều tiền hơn vào phần cứng Xbox và Surface, nhưng lượng bán Surface lại bị giảm nhiều: Microsoft ước lượng thất thu khoảng 363 triệu USD vào máy tính bảng này khi đẩy phí tổn đầu tư cho chúng lên đến 1,7 tỉ USD kể từ khi nó lần đầu xuất hiện hồi tháng 10/2012.
Mảng Nokia không giúp gì nhiều. Khi nhóm Phone được thêm vào mảng Phần cứng C&G, hai nhóm này chỉ kiếm được 50 cent cho mỗi 100 USD thu vào. Nhìn vào biểu đồ lợi nhuận, hình như mảng Phần cứng C&G và Phone quá nhỏ, khó nhận ra được trên bảng biểu.
Nadella hiểu điều này nên ông đã dẹp bỏ hẳn Surface Mini khi nó vừa xuất hiện để nó không kéo cả biểu đồ xuống thêm nữa. Động thái đó hoàn toàn đi trái lại chiến lược mà Steve Ballmer vạch ra trước đó. Nadella luôn nhấn mạnh Microsoft là công ty cải thiện “hiệu quả làm việc và nền tảng” cho các nhà phân phối.
Một số lãnh đạo Microsoft khác, trong đó có cựu CEO Nokia, ông Stephen Elop, cũng nhấn mạnh đến mức “tạo ra thị trường”, mà theo vài nhà phân tích diễn dịch ra rằng điều đó có tức là triều đại Nadella không hài lòng thua lỗ giống như triều đại của Ballmer.
Kim chỉ nam “hiệu quả làm việc và nền móng” chắc hẳn thích hợp với doanh thu Microsoft hơn là “thiết bị và dịch vụ” của Steve Ballmer, là mục tiêu mà Ballmer chưa đích thực định nghĩa cho tốt. Dòng sản phẩm Office đại diện cho “hiệu quả làm việc” và Windows đại diện cho “nền móng”, dù ít dù nhiều cũng đã chiếm đến 93% lợi nhuận trong quý 2 này của Microsoft. Nhưng đích thực con số ấy đã giảm một chút so với cách nay một năm là 95%.
Một bộ phận khác là Sản phẩm Doanh nghiệp khác, mà Microsoft gọi là “Đám mây thương mại”, gồm Office 365 cho doanh nghiệp; Azure đám mây cho doanh nghiệp; Dynamics CRM Online, cũng tạo sự dị biệt. Nhóm sản phẩm hướng dịch vụ này đạt được 2,3 tỉ USD doanh thu trong quý rồi, chiếm 44% và tăng lợi nhuận lên mức 691 triệu USD, tăng 106%. Xét về tỉ lệ lợi nhuận của nhóm này thì cứ 100 USD thu về, Microsoft kiếm được 30,50 USD, đạt 30,5%, mà so với năm trước, tỉ lệ này chỉ đạt 21,3%.
Dù rằng bộ phận Sản phẩm Doanh nghiệp khác này do chính Ballmer tạo ra, là một phần trong kim chỉ nam cũ “dịch vụ” nhưng nó lại tỏ ra rất hợp với chiến lược kinh doanh trong triều đại của Nadella khi ông cập nhật “hiệu quả làm việc” với Office 365 và “nền tảng” với Azure.
Thêm bộ phận Sản phẩm Doanh nghiệp khác này vào chung với 2 nhóm “máy in tiền” như đề cập ở đầu bài sẽ có con số lợi nhuận nhàng nhàng là 84,7%, tương đương cứ 100 USD thu vào, Microsoft lời 84,7 USD. Đây là mức lợi nhuận tuyệt trần cho dù ở triều đại cũ hay mới.
Nhưng trong hội nghị công nghệ Re/code hồi tháng 5 vừa rồi, Nadella nói: “Cuối cùng thì Microsoft vẫn là một công ty phần mềm.&Rdquo;
Ông không hề đùa.
Vì các mảng phần cứng không thể kiếm lời được, và những gì không mang lãi thì có thể không còn cần đến nữa.
Nếu mảng kinh doanh Xbox, Surface và Nokia cùng với những bộ phận phần cứng hệ trọng kéo tổng lợi nhuận Microsoft xuống đến 10%, 69% (có phần cứng) và 79% (không có phần cứng), thì Microsoft có thể cân nhắc trở nên doanh nghiệp quy mô nhỏ hơn nhưng có mức doanh thu cao (20 tỉ USD) so với doanh thu thực (23,3 tỉ USD), nhưng có lợi nhuận tốt hơn.
Tuy nhiên các nhà đầu tư tại Wall Street đã tạo áp lực cho microsoft phải bỏ mảng phần cứng và bán chúng cho các công ty độc lập khác.
